Παγίδα αφεσμών

    Σκοπός αυτού του blog είναι να παρουσιάζω τι χειρισμούς κάνω στα μελίσσια μου ανα περιόδους ώστε να γίνεται και ενημέρωση αλλα και εποικοδομητική συζήτηση για την ορθότητα τους αλλα και τη βελτίωση τους. Δυστυχώς δεν είναι τόσο εφικτό να το ενημερώνω τακτικά λόγω μεγάλου φόρτου εργασίας την άνοιξη.
   Ας πούμε στα γρήγορα λοιπόν για την παγίδα αφεσμών που εφαρμόζω.
Χρειαζόμαστε αμπούλες φυσιολογικού ορου (5-10ml) απο το φαρμακείο, μια σύριγγα, και μια έτοιμη εσάνς σύλληψης αφεσμων που θα μας κρατήσει για χρόνια, οπότε και το κόστος της είναι ελάχιστο.

Γεμίζουμε τις αμπούλες με τη βοήθεια της σύριγγας, περίπου 1-1,5ml.

Και με λίγο σύρμα το κρεμάμε σε ένα κλαδί ή τοποθετούμε την αμπούλα σε μια κυψέλη σε ύψος 1,5-2 μέτρα από το έδαφος.

Και καλή επιτυχία!

Ο φυσιολογικός ορός που περιέχεται θα εξατμιστεί τελείως σε περίπου ένα χρόνο από την μικρή τρύπα που έγινε κατα την εισαγωγή του ελαίου. Η δράση της παγίδας όπως αποδείχθηκε και μετά από ένα έτος συνεχίζει να υφίσταται. 19 Μαρτίου ο πρώτος αφεσμός έκατσε πάνω στη παγίδα και με το τίναγμα κόπηκε ο καμένος απο τον ήλιο σπάγκος. Ο ορός όπως βλέπουμε έχει εξατμιστεί ενώ το έλαιο βρίσκεται στον πάτο σχεδον αφυδατωμένο.

Οι προσπάθεια μας είναι να μην έχουμε σμηνουργιες όμως επειδή δεν είναι πάντα εφικτό και πολλές φορές δεν περνάει απο το χέρι μας πιστεύω είναι μια φθηνή και αποδοτική λύση.

Βασιλειάδης Κοσμάς

Βαρρόα (Μέρος β΄) - Η στρατηγική IPM

   Το δεύτερο μέρος του θέματος βαρροα αφορά τη στρατηγική. Σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσω οτι τα άρθρα αυτά δεν γίνονται με σκοπό να εκπαιδεύσουν αφού είμαι ο τελευταίος που θα μπορούσε να το κάνει αυτό. Υπάρχουν φορείς που ο μελισσοκόμος θα πρέπει να απευθύνεται για θέματα εκπαίδευσης και αναζήτησης σωστής πληροφορίας. Αυτή η ενότητα έχει σκοπό μόνο την προβολή της δικής μου προσπάθειας αντιμετώπισης του προβληματος, καθώς και της σχετικής έρευνας που έχει γίνει για να καταλήξω στην εφαρμογή.

IPM Integrated pest management (Ολοκληρωμένη διαχείριση παρασίτων)

   Ως ΙΡΜ μπορεί να οριστεί ''η χρήση όλων των κατάλληλων τεχνολογικών μεθόδων και τεχνικών διαχείρισης για την επίτευξη σε αποτελεσματικό βαθμό πρόληψης και καταστολής των παρασίτων με έναν οικονομικό και περιβαλλοντικά ορθό τρόπο.'' 

   Κατά συνέπεια, ο στόχος του ΙΡΜ είναι να ελαχιστοποιήσει τις δυσμενείς επιπτώσεις των φαρμάκων (παρασιτοκτόνων) στο περιβάλλον, επιτυγχάνοντας παράλληλα έναν αποδεκτό επίπεδο ελέγχου και μείωσης του κόστους.

   Τις τελευταίες μέρες μιλάω όλο και με περισσότερους συναδέλφους  που βρίσκονται στο ίδιο αδιέξοδο, έχουν κάνει διάφορες χημικές θεραπείες χωρίς αποτέλεσμα. Από ανάγκη λοιπόν στρέφονται στις βιολογικές θεραπείες αφού τα χημικά σκευάσματα είναι ελάχιστα και αναποτελεσματικά.
   Δυστυχώς έχει δημιουργηθεί η εντύπωση οτι το βαρροα δεν μπορεί να αποκτήσει ανθεκτικότητα στα οξέα και τα αιθέρια έλαια. Η φυσική επιλογή δεν κάνει χάρες το έχουμε ξαναπεί και το ακαρι θα βρει τον τρόπο και θα εξελιχθεί. Τότε η ζημία θα είναι αρκετά μεγαλύτερη και αυτό διότι η δοσολογία θνησιμότητας των ακαρεων και των μελισσών είναι πολύ κοντά και κάθε φορά που χτυπάμε το βαρροα με φυσικές μεθόδους θέτουμε τις μέλισσες μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.Επομένως μια ανάπτυξη ανθεκτικότητας στις φυσικές μεθόδους θα έφερνε το τέλος τους εφόσον δε θα είναι δυνατή η αύξηση της δοσολογίας όπως εφαρμόζεται τόσα χρόνια με τα χημικά σκευάσματα.

   Όπως λέει ο ορισμός του IPM είναι μια στρατηγική αντιμετώπισης των παρασίτων με τη χρήση όλων των μεθόδων και τεχνικών με σκοπό την πρόληψη και καταστολή της ανάπτυξης του πληθυσμού τους, πάνω απο ένα οικονομικά αποδεκτό όριο.

   Μια τακτική IPM αποτελείται απο 6 στάδια με τη σειρά που αναγράφονται :

1. Ορισμός αποδεκτών ορίων. Είπαμε πρέπει να αποδεχτούμε οτι θα ζούμε με το βαρροα στα μελίσσια μας, όμως σε σημείο που δε θα επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας τους.Επομένως ο σκοπός μας είναι ο έλεγχος και όχι η εκρίζωση του παράσιτου που άλλωστε είναι και αδύνατη. Το αναφέρω ως στάδιο γιατί είναι ένα όριο που πρέπει να το θέσει ο μελισσοκόμος και δεν είναι σταθερό για όλους. Αυτό το όριο είναι μεταβλητό ανα περίοδο,περιοχή,στόχους και προγραμματισμό αλλα το πιο σημαντικό την ανθεκτικότητα του μελισσιού στις επιπτώσεις που επιφέρει η παρασίτωση όπως ιώσεις, νοζεμιαση κτλ. Αυτό σημαίνει οτι μπορούμε να έχουμε σε ένα μελίσσι πολλαπλάσιο πληθυσμό βαρροα και να επιβιώνει ενώ ένα άλλο με ελάχιστο να καταρρέει.
2. Γενετική Βελτίωση των Βασιλισσών. Δημιουργία ανθεκτικών μελισσών. Εξυγιαντική συμπεριφορά και ανθεκτικότητα στις επιπτώσεις της παρασίτωσης.
3. Παρακολούθηση. Τεχνικές παρακολούθησης και επιτήρησης του πληθυσμού των βαρροα και πρόβλεψη.
4. Βιοτεχνικές μέθοδοι ελέγχου του πληθυσμού.Διάτρητοι πάτοι, παγίδα κηφηνογονου,επίπαση με άχνη ζάχαρη.
5. Φυσικές βιολογικές θεραπείες. Οξέα, Αιθέρια Έλαια
6. Χημικές θεραπείες.

   Δε θα επεκταθώ περαιτέρω αφού θα αναφέρουμε στην ώρα τους τεχνικές για όλα τα στάδια όπως εμείς θα τα εφαρμόσουμε στο μελισσοκομείο καθώς και τα αποτελέσματα τους. Θέλω να υπενθυμίσω πως σκοπός μας είναι να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε τις χημικές θεραπείες μακριά απο τα μελίσσια μας με σκοπό να μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε όταν θα υπάρχει πραγματικά ανάγκη.

   Η λογική της τεχνικής IPM λοιπόν είναι, χτυπάω συνέχεια το βαρροα όταν μετά απο μετρήσεις παρατηρήσω οτι ξεφεύγει το όριο που έχω ορίσει. Όμως το χτυπάω τόσο όσο να αναστέλλω την ανάπτυξη του μέχρι την επόμενη εφαρμογή και πάντα με ελαφριές θεραπείες φιλικές στα μελίσσια μου, στο περιβάλλον και στα προϊόντα μου και όταν δεν υπάρχει άλλη λύση ή έχει ξεφύγει απο τον έλεγχο μου η κατάσταση τότε θα βγάλω το περίστροφο απο την τσέπη και θα δουλέψει αφού δε θα έχει γίνει αλόγιστη χρήση του.

   Επίσης το σημαντικότερο βήμα που θα επιχειρήσουμε είναι η παραγωγή ανθεκτικών βασιλισσών και τη διαδικασία επιλογής θα την δούμε στη πράξη όπου στην ουσία έχει αρχίσει απο πέρσι με τα αποτελέσματα παραγωγής μελιού και θα καταλήξει τις τελευταίες μέρες επιλογής γενετικού υλικού αλλά και μετά όταν θα πρεπει να αλλάξουμε όλους τους μη ανθεκτικούς πληθυσμούς και να εμπλουτίσουμε το γενετικό μας υλικό.

Βασιλειάδης Κοσμάς

Βαρρόα (Μέρος α΄) - Η μεταστροφή

 
Θα προσπαθήσω να περιγράψω την δική μου προσπάθεια αντιμετώπισης αυτού του Εχθρού των Μελισσών,  ξεκινώντας με τον τίτλο Μεταστροφή. Ο λόγος που επέλεξα αυτόν τον τίτλο είναι η πίστη μου για την απόλυτη ανάγκη αλλαγής της οπτικής γωνίας αυτού του προβλήματος, δηλαδή μια μεταστροφή σε ότι κάνουμε και στον τρόπο που βλέπουμε το πρόβλημα αφενός αλλά και της δικής μου προσωπικής μεταστροφής μετά απο την αναγνώριση του αδιεξόδου που οδηγούμαστε.
   Επίσης επειδή ο χρόνος είναι λίγος και η υπομονή σας θα γίνει ακόμα λιγότερη θα χωρίσω σε μερικά κεφάλαια την ενότητα Βαρροα για να μπορέσω στα πλαίσια του Μελισσοκομικού Ημερολογίου να παρουσιάσω και τις σκέψεις μου και τις πράξεις μου ανάλογα με την εποχή και τα αποτελέσματα όπως αυτά θα προκύπτουν.

   Ο λόγος που αποφάσισα να δω το θέμα βαρροα με άλλο μάτι ήταν αποτέλεσμα αποτυχίας ελέγχου του πληθυσμού του με συμβατικά μέσα και με την κοινή λογική της προληπτική θεραπείας με ένα χημικό σκεύασμα ή ακόμα και βιολογικό. Γνωρίζουμε οτι το βαρροα δεν είναι 100% αντιμετωπίσιμο και αυτό σημαίνει οτι θα βρισκόμαστε σε μια αέναη μάχη εναντίον του.
Έτσι σύμφωνα με τη βιβλιογραφία αλλά και τη συμβουλή της επιστημονικής κοινότητας πρέπει να κρατάμε υπό έλεγχο τον πληθυσμό του σε ανεκτά επίπεδα για το μελίσσι.

   Ας γνωρίσουμε λίγο τον εχθρό περιληπτικά  : 

"Το άκαρι αποτελεί παράσιτο τόσο των ακµαίων ενήλικων µελισσών, όσο και του γόνου. Με στόχο την αναπαραγωγή, η βαρρόα εισέρχεται στα εργατικά κελιά και στα κηφηνοκέλια προτού αυτά σφραγισθούν (Camazine, 1986; Ifantidis,1988; Boot et al., 1999) και τρέφεται µε την αιµολέµφο του ξενιστή της. Έχει αποδειχθεί πως η εισαγωγή του ακάρεος στα κελιά που περιέχουν ασφράγιστο γόνο γίνεται κυρίως παθητικά, δηλαδή µέσω µίας παραµάνας εργάτριας πάνω στην οποία αυτό παρασιτεί (Boot and Calis, 1990; Ifantidis). Είναι γνωστό πως το άκαρι έχει την ικανότητα να διακρίνει την ηλικία και τις αρµοδιότητες των µελισσών που παρασιτεί. Έτσι, εγκαταλείπει σύντοµα τις συλλέκτριες αλλά και τις προσφάτως εκκολαπτόµενες µέλισσες µε σκοπό να παρασιτήσει νεαρές παραµάνες µέλισσες που θα εξασφαλίσουν και την εισαγωγή του στα κελιά του γόνου (Hoppe and Ritter, 1988; Steiner, 1993). Αξίζει να σηµειωθεί πως η προσβολή του κηφηνογόνου είναι συχνότερη από την αντίστοιχη του εργατικού γόνου και αυτό µπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως ελκυστικές ουσίες(Conte Le et al., 1989), ευνοϊκότερες θερµοκρασίες (Conte Le and Arnold, 1988; Conte Le et al., 1990), αλλά και η µεγαλύτερη συχνότητα επισκέψεων των µελισσών στον κηφηνογόνο (Υφαντίδης, 1995). Οι βαριά προσβεβληµένες µέλισσες, εφόσον εκκολαφθούν, παρουσιάζουν απώλεια βάρους, δυσµορφία και περιορισµένη διάρκεια ζωής. Επιπλέον έχει αποδεχθεί πως το άκαρι λειτουργεί ως φορέας ασθενειών (Ball, 1994) κυρίως ιολογικών (Ball and Allen, 1988). Συνήθως οι µέλισσες στερούνται της ικανότητας να πετάξουν λόγω του συνδρόµου του ιού της δυσµορφίας των φτερών Deformed Wing Virus syndrome (DWV) που µεταδίδεται µέσω του ακάρεος( Ball, 1989; Bowen-Walker et al., 1999) Εάν τα µελίσσια δε λάβουν θεραπεία η θνησιµότητα τους προσεγγίζει το 100% και οι αποικίες µπορεί να καταρρεύσουν µέσα σε µερικά χρόνια (Sammataro et al., 1998; Ball, 1994). Ως αποτέλεσµα, η έρευνα κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών έχει στραφεί στον έλεγχο – καταπολέµηση της προσβολής από βαρρόα. Πολλά φαρµακευτικά σκευάσµατα και µέθοδοι έχουν δοκιµασθεί σε εργαστηριακές συνθήκες και σε συνθήκες αγρού."Πηγη : Γκουντη Βασιλικη Γεωπόνος εναλλακτικές μορφές αντιμετώπισης του παρασιτικου ακαρεως Varroa destructor της μελισσας Apis mellifera

Αντιμετώπιση :

Το πρώτο στάδιο της αντιμετώπισης, είναι να ξεπεράσεις τον φόβο της αποδοχής του μεγέθους του προβλήματος και την άρνηση οτι έχεις χάσει τον έλεγχο. Ναι είμαστε πάντα ένα βήμα πίσω απο το βαρροα.

Χημική μέθοδος:

Έχω μιλήσει με πολλούς μελισσοκόμους και οι περισσότεροι έχουν την αντίληψη οτι έχουν βρει το το υπερφάρμακο. Και εγώ μέχρι πριν λίγο καιρό ήμουν ένας απο αυτούς. Ένιωθα οτι είχα βρει τον συνδυασμό φαρμάκων που με την εναλλαγή τους περιοδικά θα μου έλυναν το πρόβλημα. Όσο εγώ ήμουν ήρεμος και απολάμβανα τις δάφνες της επιτυχίας μου, το ακάρεο με κέρδιζε με σύμμαχο την φυσική επιλογή. Ξεκίνησε η άνοιξη και τα μελίσσια κατέρρεαν απο βαρρόα και νοζεμίαση. Το χημικό που έβαζα μέχρι τώρα ήταν πλέον αναποτελεσματικό.

Ανθεκτικότητα στα ακαρεοκτόνα

Στο παρελθόν έχουν περάσει πολλά χημικά σκευάσματα και όλα τα πρώτα χρόνια ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Έτσι οι μελισσοκόμοι κάθε φορά που έπαιρναν ένα νέο χημικό το έβαζαν επαναληπτικά στις μέλισσες τους χωρίς καμία αμφιβολία οτι έλυσαν το θέμα βαρρόα.

Τα χημικά που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς είναι, fluvalinate, coumaphos, bromopropylate, amitraz, flumethrin. σε πολλά σκευάσματα και µε διάφορους τρόπους έχουν εφαρμοστεί ευρέως σε παγκόσμια κλίµακα.

 

         Λίγο περισσότερο θεωρία:

Η Φυσική επιλογή είναι η διαδικασία εξέλιξης των ειδών μέσω της οποίας οι οργανισμοί που είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον αφήνουν περισσότερους απογόνους από εκείνους που είναι λιγότερο προσαρμοσμένοι. Η θεωρία της φυσικής επιλογής διατυπώθηκε επίσημα το 1858, από τον Κάρολο Δαρβίνο. Στηρίζεται στην παρατήρηση πως ορισμένες διαφορές μεταξύ των ατόμων σε έναν πληθυσμό είναι κληρονομήσιμες.Η διαδικασία με την οποία οι οργανισμοί που είναι περισσότερο προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και αναπαράγονται περισσότερο από τους λιγότερο προσαρμοσμένους ονομάστηκε από τον Κάρολο Δαρβίνο φυσική επιλογή. Η θεωρία του Δαρβίνου προσέφερε μια απλή αλλά πειστική εξήγηση για την ποικιλία των ειδών στη Γη. Επειδή οι διάφορες περιοχές έχουν διαφορετικές συνθήκες και διαφορετικές ευκαιρίες επιβίωσης, διαφορετικοί οργανισμοί επιλέγονται από τη φυσική επιλογή ως οι πιο προσαρμοσμένοι στο συγκεκριμένο περιβάλλον.Πηγη: https://el.wikipedia.org

   Ο λόγος που αναφέρω τον ορισμό της φυσικής επιλογής είναι για να κατανοήσουμε πως ένα είδος μπορεί να γίνει ανθεκτικό σε ένα εχθρό ή σε ένα χημικό σκεύασμα.

Αν είχαμε αφήσει τη μέλισσα να αντιμετωπίσει συνολικά σαν είδος τον εχθρό που λέγεται βαρροα είναι πιθανό πως μετά απο κάποιες γενιές θα είχε καταφέρει να συμβιώσει με το παράσιτο όπως το έχει κάνει η μέλισσα Apis Cerana. Όμως η επίδραση του ανθρώπου πάνω στο άκαρι δεν άφησε ποτέ την φυσική επιλογή να κάνει τη δουλεία που ξέρει εκατομμύρια έτη σε αυτό το πλανήτη. Όπως είναι φυσικό όταν παρουσιάστηκε το βαρροα στην Ευρωπαϊκή Μέλισσα, βομβαρδίστηκε με χημικά και φυσικά μέσα ώστε να μην έχουμε ολέθρια αποτελέσματα σε οικονομικό αλλα και περιβαλλοντικό επίπεδο λογω της εξάλειψης των μελισσών

    Με αυτόν το τρόπο το μόνο που καταφέραμε ήταν η παρεμπόδιση της φυσικής επιλογής, απο την εμφάνιση του βαρροα εκθρέψουμε μαλθακά μελίσσια χωρίς καμία άμυνα έναντι στο ακαρι αφού εμείς αφήνουμε να αναπαραχθούν γενιές ακόμα και κατώτερες των περιστάσεων σε οτι αφορά την ανθεκτικότητα τους στο βαρροα και όχι μόνο  φυσικά.

   Η φυσική επιλογή μπορεί να μην δούλεψε μετά την επέμβαση μας, όμως τα ακαρεα την εκμεταλλεύτηκαν αφού ανενόχλητα και σιωπηλά συμμάχησαν μαζί της για την ανθεκτικότητα τους στα χημικά σκευάσματα.

   Τα χημικά μέσα αντιμετώπισης έχουν αποτελεσματικότητα μέχρι 99% αλλά για τα ακαρεα που επιβιώνουν ισχύει πως οτι δεν τα σκοτώνει τα κάνει πιο δυνατά. Αυτό το 1% που επιβιώνει αποτελείται απο τυχερά βαρροα που δεν ήρθαν σε επαφή με τη χημική ουσία (κλειστός γόνος κτλ), και απο βαρροα που θα έρθουν σε επαφή με την ουσία αλλα για κάποιο λόγο έχουν μια σχετική ανθεκτικότητα. Αυτή είναι η αρχή του τέλους για την επίδραση της ουσίας αυτής στους απογόνους του ακαρεως. Κάθε βαρροα που γεννιέται με πρόγονο αυτό το ανθεκτικό ακαρι είναι εν δυνάμει ανθεκτικό και βάζει ένα λιθαράκι στην γενετική βελτίωση των επόμενων γενεών για ακόμα μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στο σκεύασμα.

Όπως προείπαμε καμία απο τις χημικές ουσίες όμως δεν ήταν ικανή να αντιμετωπίσει πλήρως το πρόβλημα αφενός γιατί το ακαρι προστατεύεται εντος του σφραγισμένου γόνου αφετέρου γιατί το βαρροα είναι ικανό να αναπτύξει ανθεκτικότητα σε κάθε ακαρεοκτόνο που εφαρμόζουμε.

Η ανθεκτικότητα στα χημικά και η υπολειματικότητα στα προϊόντα της κυψέλης έστρεψε την προσπάθεια σε εναλλακτικές μορφές καταπολέμησης

Επειδή θα τις δούμε αναλυτικά αργότερα απλά αναφέρω περιληπτικά :

Ανθεκτικές Βασίλισσες

Βιοτεχνικές μέθοδοι :

• Παγίδα με κηφηνογόνο
• Επίπαση με άχνη ζάχαρη
• Διάτρυτοι πάτοι  

Βιολογικές Μέθοδοι : 

• Αιθέρια έλαια
• Οργανικά οξέα

Συνοψίζοντας λοιπόν έχουμε 4 τρόπους αντιμετώπισης του βαρροα συμπεριλαμβανόμενων και των χημικών όπου θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στο μέλλον θεωρητικά αλλα και πρακτικά καθώς και την στρατηγική που θα πρέπει να διαμορφώσουμε.

Ωραία όλα αυτά τώρα τί κάνουμε ?

Έχουμε στρέψει τη φύση εναντίον μας φτιάχνοντας μαλθακές μέλισσες, δυνατά βαρροα ανθεκτικά σε όλα τα χημικά σκευάσματα, έχουμε μολύνει όλα τα προϊόντα και τα μελίσσια μας καταρρέουν.

Εδω κάπου αντιλαμβανόμαστε οτι έχουμε πάρει λάθος δρόμο. Σταματάμε και κοιτάμε πάλι πίσω. Τι θα έπρεπε να έχουμε κάνει, έχει επιστροφή?

Η απάντηση είναι ναι μπορούμε αρκεί να προσπαθήσουμε συλλογικά και με ένα σχέδιο, μια στρατηγική στον κοινό εχθρό.

Αυτή τη στρατηγική θα περιγράψουμε στα επόμενα άρθρα παρουσιάζοντας τεχνικές λύσεις που θα εφαρμόσουμε στο δικό μας μελισσοκομείο.

Βασιλειάδης Κοσμάς

Αποκρυστάλλωση του μελιού σε οικιακό φούρνο

   Όπως έχω αναφέρει ο σκοπός αυτού του blog είναι η καταγραφή των εργασιών μου τόσο στα Μελίσσια, στο πεδίο της μάχης,  όσο και στο παρασκήνιο, στο εργαστηρίου.

   Πριν όμως φτάσω σε αυτό θα ήθελα να πούμε δυο λόγια για το φαινόμενο της κρυστάλλωσης του μελιού.

   Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την ενημέρωση του καταναλωτή αλλα και του μελισσοκόμου για το φαινόμενο και την σωστή αντιμετώπιση γιατί αφενός ο καταναλωτής απο άγνοια μπορεί να βγάλει λανθασμένα συμπεράσματα για τον προϊόν και κατ επέκταση για τον παραγωγό, αφετέρου στην προσπάθεια του να το επαναφέρει στην αρχική του μορφή να το καταστρέψει ποιοτικά.

Λίγο θεωρεία :

Κρυστάλλωση
   Ο σκοπός μου δεν είναι να αναπαράγω την πληροφορία που εύκολα μπορεί να βρει κάποιος για το τι είναι κρυστάλλωση. Γιαυτό με πλήρη επίγνωση της τεμπελιάς μου θα ανεβάσω το pdf του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσ/νικης για τις ιδιότητες του μελιού και ειδικά για την Κρυστάλλωση που αναφερόμαστε.

   Αν θα κάναμε μια σύντομη περίληψη θα λέγαμε οτι, το μέλι είναι μείγμα σακχάρων φρουκτόζης και γλυκόζης κατα 70% και περίπου 20% νερό. Ως υπερκορο διάλυμα είναι ασταθές και με τον καιρό αρχίζει να καταβυθίζει την περίσσεια των σακχάρων. Αρχικά σχηματίζονται μικροι κρυσταλλοι γλυκόζης και στην συνεχεια μεγαλυτεροι ογκοι συσσωματωνονται μεχρι το μελι μας να εχει τη γνωστη μορφη.

   Το μέλι θα κρυσταλλώσει γρηγορότερα οσο περισσότερη γλυκόζη έχει σε σχέση με την φρουκτόζη (μέλι με κάτω απο 30% γλυκόζη κρυσταλλώνει αρκετά αργά), επίσης επιταχύνεται η κρυστάλλωση οσο λιγότερη υγρασία εχει, σε αντίθεση με την αντίληψη που επικρατεί για το αντίθετο.
Θα μπορούσαμε να πούμε αρκετές λεπτομέριες αλλα χωρίς τεχνική σημασία.

   Αλλοι παράγοντες είναι τα σωματίδια που περιέχει το μέλι οπως κερί και γύρη που επίσης επιταχύνουν τη διαδικασία καθως και η θερμοκρασία διατήρησης (απο 10-15 βαθμούς έχουμε ραγδαία κρυστάλλωση, κάτω απο 10 η κρυστάλλωση επιβραδύνεται ενώ σε θερμοκρασιές κατάψυξης η κρυστάλλωση σταματάει τελείως. Πάνω απο 40 βαθμούς οι κρύσταλλοι αρχίζουν να διαλύονται).

Αποκρυστάλλωση
   Την επαναφορά του μελιού την πετυχαίνουμε με θέρμανση κατα κύριο λόγο μεχρι τους 45 βαθμούς Κελσίου ενώ σε μεγαλύτερη θερμοκρασία κατασρέφουμε τα ένζυμα, την αντιβακτηριακή δράση καθώς το άρωμα και τη γεύση του.

Συνήθως προτείνεται η μέθοδος του μπέν-μάρι

   Δηλαδή ενα δοχείο με διπλά τοιχώματα ώστε το μέλι να μην έρχεται σε επαφή με την εστία, με ενα θερμομετρο ελέγχουμε καθ΄ολη τη διαδικασία της αποκρυστάλλωσης να μην ξεπεράσουμε στο μέλι τους 45-50 βαθμούς.
Αυτή η μέθοδος όμως ειναι τεχνικά δύσκολη και ειδικα για τον παραγωγό, αδυνατη για μεγαλύτερες ποσότητες.

   Άλλος τρόπος είναι η μέθοδος του θερμοθαλάμου. Το μέλι μπαίνει σε ειδικούς θερμοθαλάμους όπου με ένα θερμοστάτη ελέγχεται η θερμοκρασία στους 45 βαθμούς για 24-48 ώρες.

   Αν δεν έχουμε θερμοθάλαμο τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον φούρνο του σπιτιού μας.
Βάζουμε τα βάζα μας για τουλάχιστον 24 ωρες στο φούρνο με το θερμοστάτη στους 45 βαθμούς μέχρι να δούμε όλους τους κρυστάλλους ακόμα και τους πιο μικρούς να εχουν διαλυθεί. Αν μείνουν έστω λίγοι το μελι μας θα κρυσταλλώσει ξανά σε σύντομο χρονικό διάστημα.

   Με αυτόν τον τρόπο επαναφέρουμε το μέλι με ασφάλεια και φυσικά εντελώς ξεκούραστα και αποτελεσματικά. Ο φούρνος σε αυτή τη θερμοκρασία δουλεύει ελάχιστα και η κατανάλωση του ρεύματος ειναι μηδαμινή.
Αφού δε μπορούμε να πείσουμε τον καταναλωτή να φάει το μέλι του κρυσταλλωμένο τουλάχιστον να το παρέχουμε εμείς ρευστοποιημένο με της κατάλληλες συνθήκες και να το παραδώσουμε όπως ακριβώς ήταν την πρώτη μέρα του τρύγου.
Πρέπει όμως να ενημερώσουμε οτι είναι ένα φυσικό φαινόμενο που αν δεν το καταναλώσει σύντομα θα ξανακρυσταλλώσει και πως δεν έχει καμια σχέση με τη νοθεία. μάλιστα το κρυσταλλωμένο μέλι είναι ένδειξη πως είναι ακατεργαστο και επιπλέον οτι δεν έχει υποστέι καμία αλλοίωση των θρεπτικών συστατικών απο τη θερμική επεξεργασία.

Συρμάτωμα πλαισίων

   Η άνοιξη βρίσκεται προ των πυλών και μαζί ξεκινάει και η αγωνία του μελισσοκόμου να προλάβει να ετοιμάσει τον εξοπλισμό του.

Αφού βάψαμε αρκετές κυψέλες είπαμε να αλλάξουμε παραστάσεις και να περάσουμε κανένα σύρμα στα πλαίσια μας..

   Εφόσον λοιπόν οι εργασίες στα Μελίσσια αργούν ακόμα λίγο, ας πάμε να δούμε λίγο παρασκήνιο. 

Θα σας βάλω λοιπόν στο εργαστήριο μου να δείτε πως εγώ κάνω αυτή τη δουλειά και ειδικά οι νεότεροι Μελισσοκομοι πιθανόν να εμπνευστουν.

Αρχικά τα εργαλεία που χρησιμοποιώ :

   Για να περνάω τα καψουλια όπως φαίνεται στη φωτογραφία έχω πάρει ένα μακρύ και λεπτό κατσαβίδι και με μια λιμα το ξεχονδρισα τόσο ώστε να περνάνε τα καψουλια. 

Στο βίντεο παρακάτω θα δείτε τον τρόπο που γεμίζουμε και πως περνάμε τα καψουλια στα πλαίσια. 

Υπαρχουν βέβαια και ειδικές καψουλιερες. Προσωπικά αυτός ο τρόπος με έχει βολέψει. 

   Επίσης θα χρειαστούμε ένα πάγκο συρματωσης πλαισιων. Μπορούμε να κατασκευασουμε ένα όπως αυτόν που χρησιμοποιώ. Αν και λίγο ταλαιπωρημενος,  ακομα κάνει τη δουλειά του άψογα. 

   Στις φωτογραφίες φαίνεται η κατασκευή. Είναι μια ξύλινη βάση με μεταλλικές γωνίες στα μέτρα ενός πλαισίου. Στην μια πλευρά έβαλα τον κοχλια μιας μεγγενης όπου θα συμπιεζει το τελάρο ώστε κατά την απελευθέρωση να έχουμε ένα τέλειο συρματωμα. 

Στην αγορά κυκλοφορούν ομως έτοιμοι πάγκοι συρματωσεις σαφώς ανώτεροι ποιοτικά.

   Και επειδή μια εικόνα είναι 1000 λέξεις.. Θα δείτε στο βίντεο πόσο εύκολα και γρήγορα γίνεται η δουλειά μας. 

Μελισσοκομικό Ημερολόγιο

   Με αφορμή την έναρξη της χρονιάς, απο άποψη μελισσοκομικής δραστηριότητας, αποφάσισα να ξεκινήσω ένα ημερολόγιο, ένα ημερολόγιο με τις βασικές εργασίες που λαμβάνουν χώρα μέσα στη χρονιά. Μελισσοκομικές τεχνικές που εφαρμόζω σε κάθε περίσταση και εποχή, έρευνα και συμπεράσματα που προκύπτουν, θα με ευχαριστούσε ο διάλογος με τους συνάδελφους αναγνώστες, οι συμβουλές και οι απορίες.

   Θα παρουσιάσω κάθε εργασία που διεξάγεται στο μελισσοκομείο ή στο εργαστήριο απο συντήρηση και προετοιμασία μελισσοκομικού εξοπλισμού μέχρι μεθόδους ανάπτυξης, αντιμετώπισης ασθενειών και βασιλοτροφίας.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν....